Jedzenie w późnośredniowieczne i wczesnorenesansowe

Przyprawy

przyprawy importowane (imbir, pieprz, ziele angielskie, liście laurowe, kwiat i gałka muszkatołowa) oraz zioła aromatyczne (anyż, czarnuszka, cząber, majeranek, kminek, kolendra, melisa, rozmaryn, szałwia, tymianek, bazylia).

Wykorzystywano aspekty oddziaływania przypraw na potrawy i na samych konsumentów (rola barwiąca, konserwująca, poprawiająca trawienie, przeciwzapalna, przeciwwzdymająca, żółciotwórcza itd.).

bazylia (około połowy XVI w. ) - do duszonego szpinaku, gotowanej fasoli, pasztetów, z czasem odkryto, że świetnie komponuje się z tymiankiem w potrawach i przecierach z pomidorów.

 

Czarnuszka – (Bałkany, Rzym) w Polsce była to przyprawa ludu wiejskiego, stosowana, jak pisał Adam Chętnik, do chleba żytniego, do kołaczy pszennych i do serów.

Cząber ogrodowy – (Rzym) aromatyzowano nim sery twarogowe, surówki, dania z udziałem roślin strączkowych, potrawy z kapusty.

Kminek – (okres późnoegejski) w czasach polskiego odrodzenia kminek dodawano do ćwikły z chrzanem, gotowanej kapusty, zupy piwnej oraz królewskiego barszczu rybnego. Nie należy też zapominać o używaniu kminku przy preparowaniu słynnej gdańskiej dubeltowej nalewki.

nasiona kolendry siewnej – (sprzed 1500r. pne. w Egipcie, potem Rzymie)

majeranek ogrodowy – aromatyzowanie zup z udziałem roślin strączkowych. Kuchnia włościańska stosowała go również do przyprawiania żuru, klusek i słonych farszów do pierogów pieczonych z drożdżowego ciasta (jako zamiennik mięty kędzierzawej), zwanych na Kresach kulebiakami.

Rozmaryn lekarski - w drugiej połowie XVI wieku suszone, sproszkowane lub tłuczone ziele rozmarynu do bulionów, stosowano go też do produkcji wódki zwanej larendogrą, bardzo cenionej na dworach szlacheckich i magnackich.

 

Szałwia lekarska – aromatyzowanie wina ziołowego i różnych deserów, myszki na szałwii nie były żartem literackim. Takie desery znała nasza kuchnia. Brano dwa listki szałwii, jeden z ogonkiem liściowym, drugi bez niego; na liść z ogonkiem nakładano smażony przecier owocowy, najczęściej jabłkowy, nakrywano go drugim (bez ogonka), przez co całość się sklejała, następnie otaczano w cieście podobnym do naleśnikowego i smażono.

tymianek – (Egipt) oświecenie

źródło1

źródło2:

M. Pisarzak "Konsumpcja pradziejowa w Polsce średniowiecznej", "Wisła" T. III, 1984
tegoż: "Konsumpcja żywnościowa w Polsce średniowiecznej", "Lud" T. 64, 1980
W. Kozłowski "Kury domowe w Polsce we wczesnym średniowieczu", "Teka Historyka" nr 24
R. i T. Kiersnowscy "Życie codzienne na Pomorzu wczesnośredniowiecznym"
M. Dembińska "Konsumpcja żywnościowa w Polsce średniowiecznej ze szczególnym uwzględnieniem XIV-go i XV-go wieku"
/praca doktorska w planach digitalizacji RCIN/
J. Grążawski "Życie codzienne nad Drwęcą we wczesnym średniowieczu"

Maguelonne Toussaint-Samat: Historia naturalna i moralna jedzenia. Warszawa 2002.

Krystyna Bockenheim: Przy polskim stole. Wrocław 2004

Marcelin Defourneaux: Życie codzienne w czasach Joanny d'Arc. Warszawa 1963

Antonina Jelicz: Życie codzienne w średniowiecznym Krakowie. Warszawa 1966

Pasterau Michael, Życie codzienne we Francji i Angli w czasach rycerzy okrągłego stołu (XII-XIII wiek), Warszawa 1983

Edmond Faral, Życie codzienne we Francji w czasach Ludwika Świętego, Warszawa 1969

Leo Mounlin, Życie codzienne zakonników w średniowieczu (X-XV wiek), Warszawa 1986

Georges Bordonove, Życie codzienne Zakonu Templariuszy, Zakrzewo 2005

Israel Abrahams, Życie codzienne Żydów w średniowieczu, Warszawa 1996

Rene Neli, Życie codzienne Katarów w Langwedocji (XIII wiek), Warszawa 1979

Janina Gilewska-Dubis, Życie codzienne mieszczan wrocławskich w dobie średniowiecza, Wrocław 2000

Maria Miśkiewiczowa, Życie codzienne mieszkańców ziem polskich we wczesnym średniowieczu, Warszawa 2010

Teresa Kiersnowska, Życie codzienne na pomorzu wczesnośredniowiecznym (wiek X-XII), Warszawa 1970

Ryszard Kiersnowki, Życie codzienne na Śląsku w wiekach średnich, Warszawa 1977

Pierre Riche, Życie codzienne w państwie Karola Wielkiego, Warszawa 1979